Historie van de Oldijk - Ezinge

1858 – 1896 Harmannus Kuiper en Alktje Wiemers Renkema

Zoals vermeld in de vorige episode trouwde Alktje Wiemers Renkema op 21 februari 1857 met de 43 jarige landbouwer Harmannus Kuiper uit Fransum.
Harmannus was geboren op 20 mei 1813 te Fransum en was een zoon van landbouwer Hinderk Egberts Kuiper en Jantje Harms (Wieringa), die beiden al vóór zijn huwelijk waren overleden.
Zij kregen twee dochters op Oldijk 4:

Jantje Kuiper overleed al na een paar maanden op 10 januari 1860.
Een jaar later werd de “nieuwe” Jantje geboren:

En dan weer twee jaar later hun eerste zoon:

En zo bestond vanaf 1864 het gezin uit de oude Wiemer Jans Renkema, Harmannus Kuiper, zijn vrouw Alktje Wiemers Renkema, twee dochters en een zoon.

In 1864 bracht de weduwe van de oud molenaar van de Schoorster molen, Jacob Ritzes Mulder, hun boerenbehuizing Schoorsterweg 1 (nu fam. IJpema) in de publieke verkoop. Daar hoorde ruim 5 ½ hectare land bij, wat buitendijks lag langs het Reitdiep, een stuk van 2,27 hectare land wat ten zuiden van de boerderij lag langs de huidige Schoorsterweg, een stukje van 0,93 hectare ten noorden van de boerderij tot aan de dijk, maar ook een stuk land van 2,14 hectare, waarop een huisje stond. Dit is zonder twijfel het huidige adres Schoorsterweg 12 (fam. v.d. Berg), het jaren geleden afgebroken oude huisje op die plek. Dit is interessant, want zo weten we, dat de molen en molenaarshuis, die aan de Schoorsterweg stonden dus kennelijk dan zijn afgebroken met het vertrek van de laatste molenaar Jacob Ritzes Mulder.
Waarom zo uitgebreid hier op in gaan bij Oldijk 4: Harmannus Kuiper was op deze publieke verkoop en kocht het perceel land ten zuiden van deze boerderij, dus 2,27 hectare voor 3450 gulden. Dit stuk land is tot en met de episode “Alma” bij de Ritsemaheerd gebleven.

In 1867 verbouwden Harmannus Kuiper en Alktje Renkema de boerderij, zoals blijkt uit de nog altijd aanwezige gevelsteen van Oldijk 4:


Tweede gevelsteen Oldijk 4 (foto fam. Terpstra)

Harmannus Kuiper was kennelijk een sociaal man. Daar werd volgens onderstaand artikel misbruik van gemaakt:


Provinciale Drentsche en Asser Courant van 30 september 1868 (Delpher)

Dan verschijnen er drie familieleden op de boerderij:

Jan Niewold en Jantje Niewold waren kinderen van Eite Jans Niewold en Maike (Meike) Hindriks Kuiper, welke laatste een zus was van Harmannus.

Intussen was de dan 45 jarige Alktje Wiemers Renkema op 10 april 1871 overleden, haar man Harmannus Kuiper, dochters Grietje (13) en Jantje (9) en zoontje Wiemer (7) achterlatende.
Wellicht was nicht Jantje Niewold op de boerderij gekomen om Harmannus te helpen met de verzorging van de kinderen.
Een jaar later overleed de 80 jarige schoonvader van Harmannus Kuiper, Wiemer Jans Renkema op 10 oktober 1872.
Nicht Jantje Niewold vertrok al weer een jaar later op 19 december 1872 naar Aduard. Een half jaar daarna verliet ook Geertje Zielstra (Zijlstra) de boerderij op 30 juni 1873 en ging naar Grootegast.

In 1875 kocht Harmannus de beklemming af, die nog steeds rustte op Oldijk 4 en landerijen, groot 23.13.20 hectare. De eigenaren van die beklemming, Hinderk Nannes Addens, koopman en landeigenaar te Bellingwolde en zijn kinderen verkochten de beklemming voor 3.500 gulden.

Neef Jan Niewold vertrok op 5 juli 1879 naar Aduard, zodat nu nog Harmannus Kuiper en zijn drie kinderen Grietje, Jantje en Wiemer op de boerderij woonden.

Personeel Oldijk 4 in deze periode
Oldijk 4 kende vele inwonende dienstbodes, werkbodes en boerenknechten. Vóór 1 januar 1880 waren er op de boerderij de volgende personeelsleden:

Maar inmiddels had zich al weer een nieuw personeelslid aangemeld, die op de boerderij kwam wonen:

Op 28 december 1880 deed opnieuw een werkbode zijn intrede:

Daarna meldde zich na vier mannelijke personeelsleden een vrouwelijke arbeidskracht:

Nog vele personeelsleden passeren de revue:

Het was op Oldijk 4 dus een komen en gaan van heel wat personeel! Nog lang waren de bedsteden van het personeel te zien in Oldijk 4. Pas in de episode”Mei 1967 – augustus 2000 Bertus Terpstra en Helena Trijntje Veldman” zijn deze bedstedes verdwenen.

Terug naar de familie van Oldijk 4.
Dochter Jantje Kuiper (21 jaar) trad op 23 december 1882 in het huwelijk met de 24 jarige landbouwer Ugo Hijlkema uit Mensingeweer. Kort daarna verliet ze de boerderij op 22 januari 1883 en ging in Mensingeweer wonen. En zo boerde Harmannus Kuiper verder op Oldijk 4 met zijn zoon Wiemer Kuiper en zijn dochter Grietje.
Aan de periode Harmannus Kuiper kwam op 20 mei 1896 een einde, toen hij op de boerderij overleed. Hij was 83 jaar geworden, buurmannen Jakob Terpstra van Oldijk 6 en Alle Alberts van Oldijk 2 waren getuigen bij het opstellen van zijn overlijdensakte.


Nieuwsblad vh Noorden van 24 mei 1896 (Delpher)


Fragment grafsteen Grietje en Harmannus Kuiper, begraafplaats Ezinge