1573 - 1575 Cornelis Datens

Nadat Anna tho Nansum in 1573 was overleden zijn Oldijk 8 en 10 waarschijnlijk door vererving in bezit gekomen van Willemke en Sijttie Menckema, de schoonzussen van Anna tho Nansum, ieder voor de helft. (zie ook Oldijk 8).

Na het overlijden van zijn vrouw verhuisde Cornelis Datens vermoedelijk na een paar jaar rond 1575 naar zijn ouderlijk huis, de Datemaheerd (Zuiderweg 8), waar zijn moeder Grete Datens nog woonde.
In onderstaande vermelding van 1574 is in ieder geval nog sprake van “to Suttema an des Er Cornellis Datens huijs”, dus toen woonde hij nog op Suttum. Het gaat om de maten van een stuk land, die op Oldijk 10 waren bevestigd:

De 9 dach Julij [1574] dorch versoeck Jacop Temmens to Garnewert ghemeten eijn stuck landes gelegen toe Hardeweer under den klockslach Esinge mit Esinger mate so to Suttema an des Er Cornellis Datens huijs gemarcket staet, lanck sijnde 17 voet ende 2.5 duim
- Inden eersten gemeten alsodane stuck als dem Er Tijade to Nansum toe scheijdinge gefallen is ende eertijts bij Johan van Suijrich gemeten is. Den solven is bij mij bevonden 3 roden meerder to wesen als 6.5 gras ende is in porcelen als nabeschr, 1563 roden vrij maken 6.5 gras ende 3 roden
- Den overige stuck inder solver venne so Jacop Temmens noch tobehoert, finis hijr to alsodane 3 roden de van Tijade to Nansums stuck weder affgenomen sint, somma 839 roden de maken 3.5 grasen landes mit 1 rode
HJK 617, Fol. 37 1574

De vermelde Tijade to Nansum was de vader van Anna to Nansum, de vrouw van Cornelis Datens.
Cornelis Datens was kennelijk ook medevoogd over kinderen van familie van zijn vrouw. In de volgende vermelding kunnen we lezen, dat Cornelis Datens en zijn medevoogd Tijaert Broersuma uit hun eed worden ontslagen, omdat de betreffende kinderen, Hero, Tako en Meijt bekwaam worden geacht hun eigen zaken te behartigen:

Nachdem die Er: Cornellus Datens voermont end Tijaert Broersuma als voget over Hero, Tako end Meijt tho Nansum gebroderen end susteren mit oeck Tija tho Nansum horen vader, bij horen gedanen ede end waerheit vorklaert hebben, dat gedachte twe gebroderen end suster genoechsam gequalificeert end bequaem sinnen omme hore goderen selffs tho untffangen end tho regeren, worden derhalven voermondt end vogeden van hoer eedt untslagen, alsoe dat se denselven gebroderen end suster een iegelich voer hoer quota end andeell rekenschop overleveronge und reliqua hoerer goderen doen sullen mit den voerbeholt nochtans, dat se gebroderen vorschr., insonderheit de suster horen vorschr. vader in anneminge end regeronge der goderen alle obedientie end gehoersamheit leisten end bewijsen sullen, daermit de heren dien angaende ghene beclachten voerkomen etc. actum op Cor. Mat. gerichtkamer in Groningen.
HJK 53, fol. 315, op den 7. meij anno 1575

Cornelis Datens is overleden tussen 1585 en 1588. In onderstaande vermelding wordt Cornelis Datens nog vermeld als meier van een stuk land van de overleden Tijaucke Hijlumma.

Dewile Cornellijs Datens za: Tijaucke Hijlumma meijer zekere l embder gl van de verleden suncte Joannes hure, boven Johan van Goers gedane arrest an handen frouw Hindrick Hijlumma uthgegeven heft, sal daeromme itsgedachte Datens, gemelten Johan van Goer de vorschr hure end de oeck daer na end na datum van desen verschinen betalen, bes ter tijt he na luede sijnen vorgedanen arrest in alles clageloes end to vreden gestalt is, und mach Datens vorschr na dat Johan van Goer betaelt sulx in de eerste vrije hure sijne lantheren weder korten.
HJK 54, Fol. 114v, Den xxxj-en Januarij 1579

Uitleg van deze vermelding (Gert Schansker):
“Je moet je een beetje proberen de financiele wereld van de 16e eeuw voor te stellen. Stel ik wil geld van iemand, maar die betaalt me niet. Wat kan ik doen? Stel de schuldenaar verhuurt land aan een meier en die betaalt huur. Dan kan ik die huur arresteren. Ik kan dus de meier verbieden de huur aan de landheer te betalen. En als hij het toch doet heeft hij een probleem. Die van Goor is de schuldeiser, naar ik aanneem Hindrickje de weduwe van Tijaucke is de schuldenaar en Cornellijs Datens is de meier.
“suncte Joannes”betekent Sint Jan, of te wel op 24 juni”.

Uit de volgende vermelding blijkt, dat de moeder van Cornelis Datens, Grete Datens, voor 26 maart 1583 is overleden. Het gaat over zijn broer, Rempt Datens:

Die heren etc kennen rechts wegen, dat Johan ten Buer, naerder bewijs sal voerbrengen, dat Rempt Datens enige wijderen arffnisse oft goderen van sijn za: moeder Grete Datens untffangen end underheft, dan tot dessolffs moders uthinge ter noet gebruket sint, ende so vieren hem sulcken bewijs untbreke, mach gedachter Johan ten Buer op za: Greten nagelaten goderen waer he de weet to bekomen, oft sonst tot beter gelegener tijt op hoer goderen to Hardeweer ende in het Westersche quartier gelegen voertvaren
HJK 54, Fol. 316, Den xxvj-en martij 1583

Volgens “Een vergeten plattelandselite” van Feenstra en Oudman was er geen heel huis of schuur meer in 1587, kerken waren beschadigd en bomen omgehakt en verstookt door de bezetting van het Aduarderzijl. Al het land was met riet begroeid dat men slechts door het af te branden weer zou kunnen verwijderen... " enz.
In die periode zal er ook wel e.e.a. zijn gebeurd rond de Oldijk/Zuiderweg, neem ik aan.

Uit de volgende vermelding blijkt, dat Cornelis Datens voor 16 november 1588 moet zijn overleden:

In der schelinge tusschen Aelske Bolzema als nagelaten wedue van za: Menne Peters, anclager¬sche ter eenre, end Datho Gaijckens mit sijn consorten daer mr: Ffoppe Gabbesz secre: als vul¬macht wegen derselver geassisiteert mit Dato Gaijckens vorschr voer compareerden end intercedeerden, vorweerderen anderdeels, schelachtich omme vuldaet end betalinge der rest van vj c embder gl: so hoer anclagersche, van hoer verkofte behusinge, staende tho Esinge op der vorweerderen landen, na luede een laudum oft uthsprake bij za: Cornellijs Datens greetman tot versoeck Jemke Ballema end Gert Jacobs compromismannen bij consent end beleven van de partien na inholt der solver uthsprake, als erweelte overman end Gert Jacobs vorschr marck undertekent tho quam end noch ten achteren weer
HJK 56, Fol. 53, op den xvj novembris 1588

De volgende vermelding gaat over de taxatie van Zuiderweg 8, het huis de moeder van Cornelis Datens, Grete Datens en waar hij zelf dus ook woonde. Zowel Cornelis als zijn moeder hadden schulden en nu is de vraag wie krijgt wat. Het lijkt er op dat de schuldeisers van Grete meer recht hadden op de waarde van het huis dan de schuldeisers van Cornelis. De taxatie zal dus een onderdeel van het preferentie oordeel zijn geweest (uitleg Gert Schansker).

Lieutenant end Hooftmannen ordineren end authorizeeren Cor. Mats. diener Peter Potter, sick op Hardeweer in die behuijsinge van zal: Cornelijs Datens, mijt een ervaerene stienmesseller end timmerman ergeve end mit hoer toedoen aldaer te vorsichtigen end rechtelicken te werderinge zal: Griete Datens aldaer gewesene behuijsinge end hoeff, staende end gelegen, om volgens daer nae die estimatie vuijt den koepschatten van Cornelijs Datens end Grietens verkoffte landen genoomen te worden end tot Grieten creditoren daertoe in die preferentie gerichtiget end distribueert te worden
HJK 56, Fol. 100, 15 martij 1589