Historie van de Oldijk - Ezinge

Oldijk nummer 6

Voorwoord

Veel informatie heb ik gehaald uit het archief van de oude gemeente Ezinge (o.a. bevolkingsregisters), Groninger Archieven en geboorte-, trouw- en overlijdensregisters. Deze laatste registers werden op bevel van Napoleon in 1811 ingevoerd. Zo kon Napoleon o.a. beter de militaire dienstplicht afdwingen (hij had dan zicht op jonge mannen voor zijn leger) en kon efficiëntere belastingheffing invoeren.

Door het invoeren van de “Burgerlijke Stand” werd via een officieel decreet uitgevaardigd, dat iedereen een unieke achternaam moest hebben. Voordien heette de zoon van Jan Cornelis bijvoorbeeld Cornelis Jans en Klaas Pieters bijvoorbeeld Pieter Klaassens (of Klaassen of Klasen). Het is dus behoorlijk ingewikkeld om vóór de invoering van de Burgerlijke Stand personen te vinden. Vooral in Ezinge, omdat door brand (heb ik me laten vertellen) de kerkelijke registers van een deel van de 18de eeuw ontbreken. Maar ook in de Burgerlijke Stand zijn namen lang niet altijd precies hetzelfde.

Ik sluit niet uit, dat ik in de komende tijd nog informatie aan het stuk van Oldijk 6 zal toevoegen.

De naam van Oldijk 6

Van deze boerderij doen twee namen de ronde, de “Broersemaheert” en de “Bijmaheert”. Dat de boerderij ooit de (Datho) Broersemaheert heeft geheten blijkt uit de dijkrol van Humsterland van 1562 (zie episode 1562 Georgien (Jurgen) Garbrants). Ook in een stukje dijkrol Humsterland, wat in het familiedossier van de Marees van Swinderen te vinden is (Groninger Archieven) wordt de naam Dato Broersema Heert gebruikt (zie episode Ca 1723 – 1754 familie Willem Jans en Marije Harkes).

Waar de naam Bijmaheert vandaan komt heb ik nog niet kunnen ontdekken, terwijl die naam wel regelmatig opduikt. In haar academisch proefschrift van 1983 noemde Marijke Miedema Oldijk 6 ook “Bijmaheerd”. Ze schreef bij Oldijk 6 de volgende bevindingen op: “7Az101 : Bijmaheerd. a Ezinge G1, 39 tlm 41 (mrt 71) b 3c Hoogte erf tussen 109 en 122, omg 75; dijkrestant; gracht aan zuid-,oost- en noordzijde; zw-no boerderij. c 0-40 dek met puin, 40-100 doorwortelde klei met spoortjes puin, 100-190 roestige klei, 190 kwelder.” Overigens kon zij mij niet vertellen, hoe ze aan die naam gekomen is. Ze hoorde vaak van de bewoners hoe een boerderij heette. Dat zal hier ook het geval zijn geweest. Ook in de trouwadvertentie van 1972 van Klaas en Bea Terpstra wordt de naam Bijmaheerd gebruikt (zie episode 7 mei 1941 – ca. 1973 familie Evert Harm Terpstra en Antje Ritzema). Ik houd het voorlopig maar op de Broersemaheert!

De gevelsteen


Foto rond 1950 (collectie familie Terpstra)

Toen huidige (anno 2018) bewoonster Annet me een foto van de gevelsteen appte, was ik vooral bezig met de letters en jaartal te ontcijferen. Dat lukte al snel (zie episode 31 mei 1803- 1834 Familie Tijmen Pieters (Bosch) en Roelfke Derks””). Iets later leverde Bert Terpstra (geboren op Oldijk 6) een foto van de steen, die bijna 70 jaar eerder was gemaakt (zie hierboven) en daarop was nog goed te zien, dat er ook een fraai familiewapen op stond. Dat wapen intrigeerde mij, van welke familie zou dat wapen zijn? Zodoende begon een speurtocht naar de herkomst ervan, iets wat zou leiden tot een geweldige avonturentocht in de geschiedenis van Ezinge. Via een contact email van de Heraldische Databank van het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag kwam ik in contact met Guus van Breugel. Guus opperde al direct, dat de gevelsteen ouder was dan het jaartal wat er op staat (1809). Hij kon dat zien aan de stijl van het wapen. Hij schatte, dat de steen uit het midden van 16de eeuw kwam! Dat was een heel bijzondere ontwikkeling. Ook kon hij zien, dat de letters en cijfers er later aan toegevoegd waren. Dit bleek hem vooral uit de slordige” manier, waarop ze zijn toegevoegd en dat het linker en rechter deel van de steen daarvoor “verdiept” zijn. De leeuw op het wapen was al direct een bijzonder fenomeen. Niet dat het niet vaak op familiewapens voorkwam, integendeel. maar het feit dat deze leeuw (voor de kijkers) rechtsom staat in plaats van in de meeste gevallen linksom. Guus kon het wapen niet plaatsen bij de families, die ik (teruggaand tot 1737) had gevonden. Guus adviseerde me contact op te nemen met Redmer Alma, die volgens hem zeer veel wist van de heraldiek van die periode en de bezitsverhoudingen van hoofdelingenfamilies in deze regio.

Redmer Alma en Gert Schansker

Dat was een geweldig goede tip. Redmer was gelijk enthousiast over de steen, die hij ook plaatste in de 16de of op zijn laatst vroeg 17de eeuw. Al snel betrok Redmer Gert Schansker erbij, die er samen voor zorgden, dat er een nieuwe (oude) wereld voor mij open ging. Wat deze twee mannen weten over de geschiedenis van deze omgeving is ongelooflijk, zij beschikken over een omvangrijke schat aan gegevens, waar ik verschrikkelijk veel aan heb (gehad)! Overigens wil het toeval, dat Redmer familie is van Bertus Alma (een oom), die op Oldijk 4 heeft gewoond, het moest zo zijn….

Al snel kwamen we bij de verkoop door Jan Aljes van de boerderij in 1657(!), maar nog altijd geen verklaring van het familiewapen. Inmiddels zijn we aangekomen in 1540, tijd om Oldijk 6 maar eens op de site te laten plaatsen. Zodra er meer informatie gevonden wordt, zal dat uiteraard worden toegevoegd.


Redmer Alma (coll. fam. Alma

De bewoning