Oldijk 5 - Luenghe heerd

Voorwoord

De naam van de boerderij

Op de achtergevel van deze boerderij prijkt de naam Ol’ Widde. Dit is niet de officiële naam van de boerderij, maar is door Jaap Folkerts (zie periode”November 1964 – 1 mei 1995 Jacob Gieshof (Jaap) Folkerts en Fritia Bierling”) daaraan gegeven.

Alle percelen land hadden in vervlogen tijden een naam. Zo had een stuk land van Oldijk 5, dat lag in de oude bedding van de Kliefsloot (nu rest daarvan nog de “Oude Tocht”) de naam Ol’ Widde (zie kaartje hieronder, links). Deze naam was Jaap in oude stukken tegengekomen.

Kaartje deel landerijen Oldijk 5. Het stuk Olwidde is nu samengevoegd met het stuk erboven, Del'n 4. Rechts Oldijk 5, onderaan, de dubbele lijn is het restant van de Kliefsloot.

“Het was een moeilijk te bewerken stuk land, waar soms wel vier paarden voor nodig waren om het te ploegen. Als het dan geploegd was en het regende, bleef de klei aan je laarzen plakken en kwam je er haast niet meer uit”, aldus Jaap.

Die perceelnamen waren er niet voor niks. Toen de wegen wat beter (bepuind) waren, gingen de boerenknechten tussen de middag naar huis toe om te eten. Daarna verzamelden ze zich vaak op de brug van Ezinge om vijf minuten met elkaar de laatste nieuwtjes uit te wisselen. Ze kwamen bijv. van nabij de Allersmaborg, Oldijk, Zuiderweg enz. Door die perceelnamen konden ze precies aangeven waar ze werkten. De één zaaide hier, de ander schoffelde daar. Ook ging de boer ’s morgens wel in de achterdeur staan en noemde de boerenknechten dan de percelen waar wie wat moest doen (info Jaap Folkerts).

De eerste naam, die opduikt van Oldijk 5 is “Luenghe heerd”, genoemd naar Obel Luenghe, die de heerd rond 1579 in bezit had (zie episode voor 1579-1596 Peter Cornelys meier, Obel Lueng(h)e en Grete eigenaars). Omdat dit op dit moment de oudst bekende naam is heb ik die naam aangehouden.

Verkeerde kant Oldijk

Oldijk 5 is de enige oude boerderij, die aan de “verkeerde” kant van de Oldijk staat. Natuurlijk vinden we aan de westkant van de Oldijk ook Oldijk 1, 3 en 5a, maar die waren er in 1540 nog lang niet, Oldijk 5 wel!
Een verklaring zou kunnen zijn, dat de boerderij (net als wellicht Oldijk 2, 6, 8, 10 en 12) er eerder waren dan de “Oldijk” en dat er een pad liep van de ene boerderij op een kleine wierde naar de buren op de volgende wierde. Het zou denkbaar kunnen zijn, dat ze dat pad in de 13de eeuw hebben opgehoogd tot een dijk(je). Wellicht was dat paadje ook wel al een soort kleirug, door eb en vloed ontstaan. De Kliefsloot (waarlangs de Oldijk is gelegd), een inbraak van de toenmalige zeerivier de Hunze, liep bij vloed vol en bij eb weer leeg. Kennelijk was de ophoging tot de huidige Oldijk voldoende om het water uit de Bouwerderpolder (en Middagh) te houden. De dijk is wel een keer doorgebroken, tussen Oldijk 5a en Suttum (Oldijk 10). De laagte is daar nog altijd waar te nemen, omdat de Oldijk oorspronkelijk eerst naar het westen liep en daarna weer terug boog naar Suttum. Men koos er na de doorbraak voor, om de Oldijk niet meer op dat oorspronkelijke gedeelte te herstellen, maar om de Oldijk recht door het uitgespoelde gedeelte te leggen. Waarschijnlijk is het oude tracé daarna afgegraven.
Door deze nieuwe aanleg is de Oldijk tussen Oldijk 5a en Suttum redelijk recht, loopt wat naar beneden en komt dat gebied bij langdurige stevige regenval ook wel eens onder water te staan.

Verdwenen boerderij

Jaap weet, dat ten westen van de boerderij midden in het land ook een boerderij heeft gestaan. Zijn vader ging daar wel op jacht en dan zat hij wel op de oude regenbak en plukte ook appels van de bomen, die daar nog steeds stonden. Jaap zijn vader heeft nog twee appelboompjes daar vandaan weggehaald en bij Oldijk 5 gepoot. Lekkere appels weet Jaap nog. Deze verdwenen boerderij stond aan de westkant van de huidige Kliefsloot.
Van vlakbij Suttum was een verhard pad, wat de landerijen in liep. Dat pad was geplaveid met brokken steen. Jaap vermoedt, dat dat een toegangsweg is geweest naar die boerderij. Volgens Jaap zouden landerijen, die bij die boerderij hoorden, toegevoegd kunnen zijn aan die van Suttum (Oldijk 10).

Lange historie

Al snel werd duidelijk, dat ook de historie van deze boerderij terug gaat tot in ieder geval begin 16de eeuw. Aannemelijk is dat de boerderij al eerder bestond (zie ook bij “Wierde”) en de naam Smeersumma heerd duikt ook regelmatig rondom Oldijk 5 op. Niet uitgesloten is, dat Oldijk 5 eerder zo heeft geheten.
Hoe dan ook, op dit moment begint het verhaal van Oldijk 5 in 1540, als Cornelys Jacobz de eerste gevonden meijer is van de boerderij.

Hoge Justitie Kamer

In het verhaal van Oldijk 5 komen veel uitspraken voor van de Hoge Justitie Kamer, afgekort HJK. Deze komen allemaal uit archiefstukken van Groninger Archieven.